Năm
2012, kinh tế thế giới diễn biến hết sức phức tạp, tác động trực tiếp,
nhiều mặt đến nền kinh tế nước ta, đòi hỏi điều hành chính sách tiền tệ
cần có những bước đi thận trọng nhưng linh hoạt
, thích ứng kịp thời với
những biến động của thị trường. Bám sát các Nghị quyết của Chính phủ,
NHNN đã thực hiện chính sách tiền tệ chặt chẽ, thận trọng, sử dụng chủ
động, linh hoạt các công cụ của chính sách tiền tệ và đạt được nhiều kết
quả đáng khả quan, được dư luận đánh giá tích cực. Trong công tác điều
hành, NHNN xác định rõ một trong những nhiệm vụ quan trọng, cần triển
khai ngay là thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn về
vốn, lãi suất cho doanh nghiệp và người dân để giúp khôi phục lại hoạt
động sản xuất kinh doanh và sớm lấy lại đà tăng trưởng kinh tế.
Để
thực hiện nhiệm vụ này, NHNN từng bước triển khai đồng bộ các giải pháp
cụ thể, khẩn trương để hạ thấp mặt bằng lãi suất cho vay và có những
bước đi cẩn trọng và bài bản. Ngay từ đầu năm, Thống đốc NHNN đã định
hướng điều chỉnh giảm lãi suất bình quân 1%/năm trong mỗi quý. Tuy
nhiên, với xu hướng tăng chậm lại của lạm phát và thanh khoản của hệ
thống ngân hàng cải thiện tích cực, NHNN đã linh hoạt điều chỉnh 5 lần
giảm các mức lãi suất điều hành và 4 lần điều chỉnh giảm trần lãi suất
huy động với tổng mức giảm 4-5%/năm. Theo đó, lãi suất cho vay đối với
nền kinh tế cũng đã giảm xuống, đặc biệt đối với lĩnh vực ưu tiên như
cho vay nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, doanh
nghiệp nhỏ và vừa được quy định mức trần lãi suất cho vay ngắn hạn là
13%/năm. Như vậy, có thể thấy việc điều chỉnh giảm lãi suất nhanh hơn dự
kiến đã thể hiện sự phản ứng linh hoạt trong điều hành của NHNN để phù
hợp với diễn biến thực tế.
Trong
điều kiện doanh nghiệp và người dân vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc
trả nợ khoản vay cũ để vay mới với lãi suất thấp, NHNN đề nghị các TCTD
xem xét điều chỉnh giảm lãi suất đối với các khoản cho vay cũ về mức tối
đa là 15%/năm từ ngày 15/7/2012, trên thực tế đã được các TCTD đồng
tình và ủng hộ mạnh mẽ. Theo đó, tính đến cuối tháng 9, tỷ trọng dư nợ
cho vay bằng VND có mức lãi suất trên 15%/năm là 20,9% (giảm khoảng 70%
so với tỷ trọng trước ngày 15/7/2012), trong đó lãi suất giảm mạnh nhất ở
nhóm 5 NHTM nhà nước (giảm khoảng 91% so với tỷ trọng trước ngày
15/7/2012); đối với một số khoản vay chưa giảm về mức lãi suất 15%/năm
thì phần lớn là các khoản vay đang trong quá trình xử lý nên các NHTM
chưa công bố việc điều chỉnh giảm lãi suất mà sẽ xem xét xử lý sau. Xét
về mặt chi phí, do nguồn vốn huy động để cho vay trước đây đều có mức
lãi suất khá cao (phổ biến khoảng 15-17%/năm) thì khi các NHTM giảm lãi
suất các khoản cho vay cũ xuống tối đa 15%/năm sẽ gặp khó khăn về nguồn
tài chính để bù đắp cho các chi phí đầu vào. Như vậy, có thể thấy, việc
các NHTM điều chỉnh lãi suất xuống tối đa 15%/năm là một sự cố gắng lớn
của cả hệ thống ngân hàng, hy sinh một phần lợi ích để chia sẻ khó khăn
đối với nền kinh tế.
Kết
quả cho thấy, đến nay mặt bằng lãi suất huy động và cho vay đã giảm về
xấp xỉ mức lãi suất năm 2007, trước khi diễn ra cuộc khủng hoảng tài
chính và suy thoái kinh tế toàn cầu. Lãi suất huy động giảm từ 3-5%/năm,
lãi suất cho vay giảm từ 5%-8%/năm so với đầu năm 2012, trong đó lãi
suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên phổ biến 9%-13%/năm, lĩnh vực
kinh doanh khác và tiêu dùng phổ biến 12%-15%/năm, các lĩnh vực không
khuyến khích có lãi suất cao hơn nhưng cũng đã giảm so với trước đây.
Lãi suất cho vay giảm đã có tác động tích cực trong việc tháo gỡ khó
khăn, giảm áp lực chi phí vay vốn của các doanh nghiệp và hộ dân, qua đó
hỗ trợ tăng tổng cầu của nền kinh tế.
Bên
cạnh các giải pháp giảm nhanh mặt bằng lãi suất cho vay, NHNN cũng
triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm tạo thuận lợi cho việc chuyển
dịch cơ cấu tín dụng theo hướng tập trung vốn cho một số lĩnh vực ưu
tiên, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và khách hàng vay vốn. Theo đó,
các TCTD chủ động rà soát, đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng, thực
hiện cơ cấu lại nợ, miễn, giảm lãi vay, xem xét cho vay mới đối với các
nhu cầu vốn vay có hiệu quả và đảm bảo khả năng trả nợ, tạo điều kiện
cho doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng với mức lãi suất hợp
lý. Đến nay, các TCTD đã và đang tích cực triển khai các giải pháp tháo
gỡ khó khăn cho khách hàng vay vốn, mở rộng thêm nhiều chương trình cho
vay với lãi suất thấp hơn 2-4%/năm so với các lĩnh vực khác, như chương
trình cho vay đối với lĩnh vực nông nghiệp nông thôn, xuất khẩu, mua nhà
để ở, phục vụ an sinh xã hội...
Nhờ
triển khai đồng bộ, chủ động các giải pháp, nên sau 5 tháng tín dụng
giảm, thì từ tháng 6 tín dụng đã tăng trở lại (tính đến cuối tháng
9/2012, tăng 2,45% so với cuối năm 2011). Cơ cấu tín dụng đã chuyển dịch
tích cực theo đúng định hướng của Chính phủ. Tăng trưởng tín dụng đối
với các lĩnh vực ưu tiên đều cao hơn mức tăng trưởng tín dụng chung cho
nền kinh tế, trong đó tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp nông thôn
tăng 9,57%, tín dụng xuất khẩu tăng 10,76%; tỷ trọng dư nợ cho vay đối
với lĩnh vực không khuyến khích chỉ chiếm khoảng 4,8% so với tổng dư nợ
cho vay và giảm so với đầu năm.
Như
vậy, có thể thấy từ đầu năm đến nay NHNN đã liên tục có các biện pháp
quyết liệt, đồng bộ và kịp thời về tín dụng, lãi suất, góp phần giảm mặt
bằng lãi suất và cố gắng góp phần tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản
xuất kinh doanh. Mặc dù tăng trưởng tín dụng 9 tháng đầu năm đạt thấp so
với chỉ tiêu định hướng cả năm nhưng trong bối cảnh hiện nay, cần phải
nhìn nhận ở nhiều góc độ, cả nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách
quan. Về khách quan, do sức cầu trong nước và nước ngoài yếu làm giảm
khả năng hấp thụ vốn của các doanh nghiệp, một số doanh nghiệp hoạt động
kinh doanh kém hiệu quả phải giải thể hoặc không đủ điều kiện để vay
vốn. Về chủ quan, NHNN triển khai quyết liệt các biện pháp cơ cấu lại
các TCTD yếu kém, nên các TCTD này vừa tích cực huy động vốn để đảm bảo
khả năng chi trả và nâng cao chất lượng hoạt động; đồng thời các TCTD
cũng cẩn trọng hơn trong việc lựa chọn khách hàng mới do rủi ro tín dụng
gia tăng. Đến nay, tăng trưởng tín dụng đã dần lấy lại nhịp độ và có xu
hướng tăng mạnh hơn. Các biện pháp tháo gỡ khó khăn của hệ thống ngân
hàng đã góp phần hỗ trợ nền kinh tế, tình hình sản xuất kinh doanh dần
được cải thiện. Sản xuất công nghiệp tăng dần qua từng quý; hàng tồn kho
tăng chậm lại, chỉ số hàng tồn kho đến tháng 9 còn 20,4% (tháng 3 là
34,9%). Tiêu dùng nội địa tăng (9 tháng đầu năm, tổng mức bán lẻ hàng
hóa và dịch vụ loại trừ giá tăng 6,7% so với cùng kỳ, cao hơn mức 3,9%
của 9T/2011); số doanh nghiệp ngừng hoạt động, giải thể giảm dần tuy
vẫn còn cao so với cùng kỳ.
Trong
thời gian gần đây, trên phương tiện thông tin đại chúng có ý kiến cho
rằng lại tái diễn tình trạng chạy đua lãi suất mới giữa các ngân hàng, thể hiện qua việc một vài NHTM huy động tiền gửi với lãi suất cao hơn trần quy định của NHNN. Tuy
nhiên, trên thực tế thì hiện tượng này chỉ diễn ra cục bộ, mang tính
nhất thời ở một số NHTM cổ phần, chứ không phải diễn ra trên phạm vi
toàn hệ thống. Thanh khoản xét trên toàn hệ thống hiện đang rất dồi dào,
vốn khả dụng VND của các TCTD dư thừa nhiều và đảm bảo yêu cầu dự trữ
bắt buộc với số dư tiền gửi của toàn hệ thống cao hơn so với DTBB qua
các tháng. Trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất có xu hướng giảm và
duy trì ở mức thấp so với cuối năm 2011 Tính đến ngày 25/10/2012, lãi
suất liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm ở mức 3-3,5%, 1 tuần là 3,5-4%/năm, 2
tuần là 4-4,5%/năm, 1 tháng là 5,5-6,0%/năm, thấp hơn khoảng 9-13% so
với cuối năm 2011 và từ 3-5% so với lãi suất thị trường mở (hiện
8%/năm). Ngoài ra trên thị trường mở, nhu cầu tham gia các phiên giao
dịch chào mua giấy tờ có giá của các TCTD chỉ ở mức thấp, mỗi phiên chỉ
khoảng từ 2-3 thành viên tham gia với khối lượng bình quân 1000 tỷ
đồng/ngày. Thêm vào đó, sau 3 tháng tạm dừng, kể từ ngày 10/10, NHNN
tiếp tục phát hành tín phiếu NHNN; tính đến ngày 25/10 đã phát hành
thành công khoảng 14.000 tỷ đồng với lãi suất trúng thầu dao động khoảng
4-7% (tương đương với lãi suất trong các phiên đấu thầu hồi cuối quý
II). Đây là những dấu hiệu cho thấy xu hướng tích cực của thanh khoản
trong hệ thống ngân hàng. Đối với việc một số NHTM điều chỉnh tăng lãi
suất huy động ở kỳ hạn dài (trên 12 tháng) với mức 0,5-1%/năm, đây là
động thái tích cực nhằm tập trung vốn trung dài hạn cho đầu tư phát
triển, đồng thời cải thiện cơ cấu và kỳ hạn nguồn vốn trong bảng cân đối
của các ngân hàng. Việc điều chỉnh tăng lãi suất của các NHTM này không
vi phạm quy định của pháp luật.
Trên
cơ sở dự báo tình hình lạm phát, diễn biến kinh tế vĩ mô, từ nay đến
cuối năm 2012, NHNN tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh
hoạt, thận trọng, hỗ trợ vốn kịp thời cho các tổ chức tín dụng để bảo
đảm thanh khoản, đáp ứng nhu cầu thanh toán và mở rộng tín dụng có hiệu
quả trong những tháng cuối năm nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Theo đó,
NHNN chỉ đạo các TCTD tiếp tục thực hiện các giải pháp về lãi suất và
tín dụng, đồng thời xử lý các kiến nghị, vướng mắc cụ thể của các ngân
hàng để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và khách hàng vay vốn. Để đảm
bảo ổn định thị trường tiền tệ trong những tháng cuối năm, NHNN tăng
cường quản lý và có biện pháp hỗ trợ thích hợp cho các TCTD gặp khó khăn
về thanh khoản tạm thời cũng như đảm bảo thanh khoản trên toàn hệ
thống. Đối với việc chấp hành các quy định của NHNN về lãi suất huy động
và cho vay, NHNN tiếp tục yêu cầu các đơn vị chức năng tăng cường công
tác thanh tra, giám sát các TCTD để xử lý nghiêm khắc những trường hợp
vi phạm. Nếu phát hiện các hành vi vi phạm, người dân, các tổ chức phản
ánh ngay với NHNN chi nhánh trên địa bàn hoặc NHNN Trung ương qua đường
dây nóng để xem xét xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật./.
Nhãn:
tin tức